آموزش ساخت آکورد
بخشی از کتاب تئوری موسیقی به زبان کاملا ساده
آنچه در این مقاله میخوانیم: روی بخش مورد نظر کلیک کنید
آکوردهای سه صدایی (Triad):
همانطور که از اسمش پیداست از سه نُت تشکیل شده و در واقع از قرار گرفتن دو فاصلۀ سوم برروی یکدیگر بهوجود میآید.
به اولین نُتِ آکورد یا همان نُتِ پایینی، پایۀ آکورد گفته می‌شود و نام آکورد را به خود اختصاص میدهد. (مثل دو در آکورد دو ماژور)
به دومین نُتِ آکورد یا همان نُتِ وسطی، به دلیل فاصله سومی که پایه با این نُت تشکیل میدهد سومِ آکورد گفته می‌شود. (مثل می در آکورد دو ماژور)
به سومین نُتِ آکورد یا همان نُتِ بالایی، به دلیل فاصله پنجمی که پایه با این نُت تشکیل میدهد پنجمِ آکورد گفته می‌شود. (مثل سل در آکورد دو ماژور)
( آموزش ساخت آکورد )
نام‌گذاری آکوردهای سه صدایی:
آکوردهایی که با استفاده از سوم افزوده یا سوم کاسته ساخته می‌شوند معمولا در موسیقی‌های مطبوع و خوش‌صدا کاربردِ زیادی ندارند و بیشتر در موسیقی مدرن با سبکِ هارمونیِ نامطبوع استفاده می‌شوند.
( آموزش ساخت آکورد )
انواع آکوردهای سه صدایی در نرم افزار CUBASE که بر پایۀ نُتِ دو رسم شده است:
نرم افزار CUBASE یکی از بهترین برنامه‌های آهنگسازی و صدابرداری میباشد که به وسیله آن می‌توان در یک محیط گرافیکی و کاربر پسند، از ابزارهای زیادی برای ساختِ موسیقی، ضبط، ویرایش و میکسِ صدا استفاده کرد.
( آموزش ساخت آکورد )
آکوردهای ساخته شده بر روی تمام درجات گام ماژور و مینور:
حفظ کردنِ جدول زیر ضرورتی ندارد ولی کسانی که به آهنگسازی علاقه دارند باید بتوانند نوعِ آکوردِ قرار گرفته بر روی هر یک از درجه‌های گام موزیکِ خود را بدانند.
( آموزش ساخت آکورد )
معکوس آکوردهای سه صدایی:
هر آکورد سه صدایی می‌تواند به سه حالت تشکیل شود:
1- حالت پایگی: نُتِ هم‌نام با آکورد در پایه قرار میگیرد (حالت عادیِ آکورد).
2- معکوس اول: سومِ آکورد یعنی نُتی که در حالت عادی با پایه فاصلۀ سوم تشکیل میدهد در پایه قرار میگیرد و بم ترین نُتِ آکورد می‌شود.
3- معکوس دوم: پنجمِ آکورد یعنی نُتی که در حالت عادی با پایه فاصلۀ پنجم تشکیل میدهد در پایه قرار میگیرد و بم ترین نُتِ آکورد می‌شود.
( آموزش ساخت آکورد )
آکوردهای sus 2:
اگر نُتِ وسط یا همان سومِ یک آکوردِ ماژور یا مینور را حذف کنیم و به جای آن یک نُت با فاصله دوم بزرگ نسبت به نُتِ پایه قرار دهیم، آکورد sus 2 بهدست میآید که آکوردی با فضای معلق است. (معلق =suspended sus =)
برای مثال: آکورد Csus2که تشکیل شده از نُتهای C D G
( آموزش ساخت آکورد )
آکوردهای sus 4:
اگر سومِ یک آکورد ماژور یا مینور را حذف کنیم و به جای آن یک نُت با فاصلۀ چهارم درست نسبت به نُتِ پایه قرار دهیم، آکوردsus 4 بهدست میآید که آکوردی با فضای معلق است.
برای مثال: آکورد Csus4که تشکیل شده از نُتهای C F G
نکته: آکوردهای suspended بهدلیل داشتن فضای معلق، بدصدا محسوب می‌شوند و از آنجایی که در هارمونی آکوردهای بدصدا نیاز به حل شدن برروی آکورد بعد از خود را دارند، حل این آکوردها معمولا برروی آکورد ماژور یا مینورِ هم‌نامی میباشد که از آن ساخته شدهاند. البته راه‌های دیگری هم برای حل این نوع آکوردها وجود دارد که روش گفته شده یکی از مرسوم ترینِ آنها میباشد.
برای مثال اگر بعد از آکورد Gsus4 در گام دو ماژور آکورد G بیاید حس بسیار خوبی ایجاد می‌شود.
( آموزش ساخت آکورد )
آکوردهای همسایۀ اصلی:
آکوردهایی از گام هستند که دو نُتِ مشترک با هم دارند.
حفظ کردن این جدول در عمل ضرورتی ندارد اما آگاهی از اینکه هر آکورد می‌تواند با دو آکورد دیگر و با هر کدام از آنها در دو نُت مشترک باشد، برای آهنگسازان در مرحلۀ انتخاب آکورد برای یک ملودی کارآمد خواهد بود.
( آموزش ساخت آکورد )
آکوردهای چهار صدایی (7):
از اضافه کردن یک فاصلۀ سوم برروی آکوردهای سه صدایی آکوردهای چهار صدایی یا (7) به دست میآید و به دلیل اینکه نُتِ پایۀ آکورد با بالاترین نُتِ آکورد یک فاصلۀ هفتم ایجاد می‌کند، به آنها آکورد هفتم یا سِوِن7) ) می‌گوییم.
این آکوردها به دلیل داشتن فاصلۀ هفتم به خوش صداییِ آکوردهای سه صدایی نیستند و برای استفاده از آنها بهتر است که قواعد هارمونیِ مربوط به آنها را بدانیم و رعایت کنیم تا باعثِ بدصدایی در موسیقیِ ما نشوند.
اسم نُتهای آکورد چهارصدایی به ترتیب از بم به زیر:
پایۀ آکورد – سومِ آکورد – پنجمِ آکورد – هفتمِ آکورد
( آموزش ساخت آکورد )
جدول آکوردهای چهار صدایی (7):
نکتۀ مهم: آکوردهایی که با اضافه کردن فاصلۀ سوم افزوده یا سوم کاسته ساخته شده و با رنگ قرمز نشان داده شدهاند معمولا در موسیقی‌های مطبوع و خوش‌صدا کاربردِ زیادی ندارند و بیشتر در موسیقی مدرن با سبکِ هارمونیِ نامطبوع استفاده می‌شوند.
( آموزش ساخت آکورد )
آکوردهای چهار صدایی سه حالت معکوس دارند، که طرز بهدست آوردن آنها مثل آکوردهای سه صدایی میباشد.
معکوس اول: سومِ آکورد در پایه قرار میگیرد و بم ترین نُتِ آکورد می‌شود.
معکوس دوم: پنجمِ آکورد در پایه قرار میگیرد و بم ترین نُتِ آکورد می‌شود.
معکوس سوم: هفتمِ آکورد در پایه قرار میگیرد و بم ترین نُتِ آکورد می‌شود.
( آموزش ساخت آکورد )
معکوس اول آکوردهای چهار صدایی یا آکورد (6):
در معکوسِ اولِ آکوردهای چهار صدایی، سومِ آکورد در بم ترین قسمتِ آکورد قرار میگیرد و با نُت پایه در یک اکتاو بالاتر، فاصلۀ ششم تشکیل میدهد، به همین خاطر معکوس اول با علامت 6 نشان داده می‌شود که در آکوردهای چهارصدایی به آن آکوردِ6 (سیکس) یا ششم هم گفته می‌شود. برای مثال:
A – C – E – G = Am7
((معکوس اول C – E – G – A = Am7/C یا C6 (6دو ماژور)
A – C – Eb – G = A m7b5
((معکوس اول C – Eb – G – A = A m7b5/C یا Cm6 (6دو مینور)
( آموزش ساخت آکورد )
نکته: علامت Am7/Cیعنی نُت دو(C) در پایۀ آکورد قرار گرفته است.
تعریف دوم: اگر به یک آکوردِ سه صداییِ مینور یا ماژور یک فاصلۀ ششم بزرگ اضافه کنیم، آکورد مینور6 یا ماژور6 به دست میآید.
آکوردهای پنج صدایی یا «نهم» (9):
از اضافه کردن یک فاصلۀ سوم بر روی آکوردهای چهار صدایی، آکوردهای پنج صدایی یا نهم (9) به دست میآید.
( آموزش ساخت آکورد )
جدول آکوردهای پنج صدایی (9):
( آموزش ساخت آکورد )
نکتۀ مهم: آکوردهایی که با اضافه کردن فاصلۀ سوم افزوده یا سوم کاسته ساخته شده و با رنگ قرمز نشان داده شدهاند معمولا در موسیقی‌های مطبوع و خوش‌صدا کاربردِ زیادی ندارند و بیشتر در موسیقی مدرن با سبکِ هارمونیِ نامطبوع استفاده می‌شوند.
اسم نُتهای آکورد 9 در حالت پایگی بهترتیب از بم به زیر:
پایۀ آکورد – سومِ آکورد – پنجمِ آکورد هفتمِ آکورد – نهمِ آکورد.
آکورد نهم مانند تمام انواع دیگر به صورت پایگی و معکوس استفاده می‌شود.
خوش صداترین آکوردِ پنج صدایی، آکورد نهم نمایان (9) است که در هارمونیِ مطبوع بیشترین استفاده را نسبت به بقیۀ آکوردهای نهم دارد. البته آکوردهای نهمِ دیگری هم وجود دارند که در جدول بالا به آنها اشاره نشده است، مثل آکوردهای نُهمِ اضافه شده (add 9) که از اضافه کردن یک فاصلۀ نهم به آکوردهای ماژور یا مینورِ سه صدایی به وجود می‌آیند.
آکوردهای add 9 نُت هفتمِ آکورد ندارند و در واقع آکورد چهار صدایی هستند.
آرپژ (Arpeggio):
اگر نُتهای آکورد را به صورت تک تک و پشت سر هم بنوازیم به این حالت آرپژ گفته می‌شود.
نکتۀ آهنگسازی: آکوردهایی که مانند آکوردهای 7 و 9 فواصل بدصدا دارند، معمولاً در حالت آرپژ بسیار خوش صدا تر هستند و استفاده از آنها در هارمونی در حالت آرپژ ساده‌تر است؛ در غیر اینصورت برای استفاده از آنها در موسیقی نیاز به دانستن دانش هارمونی میباشد که فرایندی به نام تهیه و حل در هارمونی باعث می‌شود فواصلِ بدصدا در موسیقی حل شود و گوش شنونده را آزار ندهد. تکنیکِ تهیه و حل در کتاب‌های هارمونی آموزش داده می‌شود.
( آموزش ساخت آکورد )
برای خواندنو معرفی بیشتر کتاب “تئوری موسیقی به زبان کاملا ساده ” کلیک کنید.
انتخاب آکورد برای یک ملودی:
برای اینکه آکوردهای خوش‌صدا و مناسبی را برای ملودیِ خود انتخاب کنید لازم است هر آنچه از اولِ این کتاب تا به حال گفته شده را درک کرده و آنها را به خوبی تمرین کرده باشید.
یعنی اینکه:
۱- جدول ضرب‌های قوی و ضعیف را از حفظ باشید. (صفحه 29)
۲– گام‌شناسی را حداقل در حد گامهای پُرکاربرد مانند ماژور و مینور بدانید.
(صفحه 39 تا 45)
3- با بحث آکورد شناسی و نحوۀ ساختِ آکوردها به خوبی آشنا باشید.(صفحه 50)
( آموزش ساخت آکورد )
برای انتخاب آکورد بر روی یک ملودی به شکل زیر عمل کنید:
۱- ابتدا گامِ ملودی خود را شناسایی کنید و تمام آکوردهای ماژور و مینور خوش صدای آن را با استفاده از جدولِ چرخۀ پنجم در صفحۀ 48 و یا جدول صفحۀ 51 پیدا کرده و مرور کنید.
۲- نُت‌هایی از ملودی که در هر میزان بر روی ضرب قوی، نیمه قوی و قسمتهای قوی ضرب قرار دارند را شناسایی کنید. در واقع این نُت‌ها همان نُتهای اصلی هستند که شما باید بر اساس آنها آکوردِ خود را انتخاب کنید.
۳- برای این نُت‌ها آکوردهای ماژور یا مینوری را از گام خود انتخاب کنید که نُتِ شما در آن آکوردها وجود داشته باشد.
به دلیل اینکه استفاده از آکوردهای بدصدایی مانند aug و dim نیاز به دانستن دانش هارمونی دارد، درنتیجه فعلا بهتر است که از آنها استفاده نکنید.
( آموزش ساخت آکورد )
نکته مهم: در ابتدا حتما فقط از آکوردهای سه صدایی استفاده کنید و در آینده پس از اینکه کمی حرفه‌ای شدید سراغ آکوردهای 7 و 9 بروید.
۴– طبیعیست که به ازای هر نُتی که بر روی ضرب قوی قرار دارد، معمولا چند آکورد سه صدایی خوش صدا در گام ما وجود دارد و شما می‌توانید این آکوردها را یکی یکی امتحان کنید و خوش صداترینِ آنها را به سلیقۀ خود انتخاب کنید.
مثال: اگر در یکی از میزان‌های موسیقیِ ما که در گامِ دو ماژور میباشد، نُت لا(A) بر روی ضرب قوی و نُت دوC)) بر روی ضرب نیمه قوی باشد، درصورتیکه بخواهیم برای تمام میزان یک آکورد انتخاب کنیم باید آکوردهایی از گام را پیدا کنیم که این دو نُت در آنها موجود است یعنی آکوردهای: Am (A/C/E) و F (F/A/C) و از بین این دو آکورد یکی را برای ملودی خود در این میزان انتخاب کنیم. همچنین می‌توانیم برای هرکدام از دو نُت لا(A) و دوC)) یک آکورد جداگانه در نظر بگیریم چون هر دوی آنها بر روی ضرب قوی یا قسمت قوی ضرب قرار گرفته‌اند.
( آموزش ساخت آکورد )
اگر در شروع کار هیچ ایده‌ای برای انتخاب کردن از بین آکوردهای گام موسیقی خود ندارید، می‌توانید از دو جدولِ بعد کمک بگیرید و با توجه به نُت‌هایی که روی ضرب قوی و قسمتهای قوی ضرب هستند، آکوردهای پیشنهاد شده را به ترتیبِ جدول امتحان کنید و با توجه به حال و هوای ملودی، بهترین آکورد را مناسب با سلیقۀ خود انتخاب کنید. در نظر داشته باشید که در این دو جدول سعی شده بیشتر از آکوردهای خوش‌صدا و مطبوع استفاده شود.
توجه: این جدول‌ها برای نمونه بر پایۀ دو ، یعنی دو ماژور و دو مینور نوشته شده است اما برای تمام گامهای ماژور و مینورِ دیگر نیز قابل استفاده میباشد و فقط کافیست که با نگاه کردن به عددِ درجه ، آکوردها را در گامِ دلخواهِ خود تبدیل کنید.
راهنما: اعداد رومی کوچک مثل iv و ii در جلوی آکورد یعنی «مینور» و اعداد رومی بزرگ مثل IV وII یعنی «ماژور»
( آموزش ساخت آکورد )
آکوردهای پیشنهادی در گام ماژور (C)
( آموزش ساخت آکورد )
نکته: اصطلاحاتی مانند دومینانت فرعی و ناپولیتن لقب هایی هستند که به انواع خاصی از آکوردهای غریبه برای شناختن آنها داده می‌شود و در بحث هارمونی توضیح داده می‌شود. در واقع این عنوان‌ها مانند اطلاعات پاسپورت برای یک مهاجر یا توریست عمل می‌کند و نشان میدهد که این آکوردها که دارای نُتهای غریبه با گام هستند، چگونه و از چه طریقی به گامِ ما راه پیدا کرده‌اند و در نتیجۀ این اطلاعات ما می‌توانیم در صورت لزوم، روش‌های مناسب را برای کنترل این نُتهای غریبه پیدا کنیم تا در حالی که به موسیقی ما جذابیت می‌بخشند، باعث خرابکاری و بدصدایی در موسیقی ما نشوند.
( آموزش ساخت آکورد )
نکته: اصطلاحاتی مانند دومینانت فرعی و ناپولیتن لقب هایی هستند که به انواع خاصی از آکوردهای غریبه برای شناختن آنها داده می‌شود و در بحث هارمونی توضیح داده می‌شود. در واقع این عنوان‌ها مانند اطلاعات پاسپورت برای یک مهاجر یا توریست عمل می‌کند و نشان میدهد که این آکوردها که دارای نُتهای غریبه با گام هستند، چگونه و از چه طریقی به گامِ ما راه پیدا کرده‌اند و در نتیجۀ این اطلاعات ما می‌توانیم در صورت لزوم، روش‌های مناسب را برای کنترل این نُتهای غریبه پیدا کنیم تا در حالی که به موسیقی ما جذابیت می‌بخشند، باعث خرابکاری و بدصدایی در موسیقی ما نشوند.
آکوردهای پیشنهادی در گام مینور (Cm)
( آموزش ساخت آکورد )
نکته در مورد نُتهای ضرب ضعیف:
نُت‌هایی از ملودی که بر روی ضرب ضعیف یا قسمتهای ضیف ضرب قرار گرفته‌اند کاملاً آزاد هستند که در آکورد موجود باشند یا با آکورد غریبه باشند اما در بحث هارمونی پس از یادگیری «نُتهای زینت» می‌توانید به راحتی نُت‌هایی که بر روی…
( آموزش ساخت آکورد )
معرفی نویسنده کتاب تئوری موسیقی به زبان کاملا ساده:
محمد شادفر
متولد 1359 در شیراز
آهنگساز – صدابردار – مدرس موسیقی
* یادگیری موسیقی در زمینۀ تئوری موسیقی، سلفژ، هارمونی، مربی‌گریِ موسیقیِ کودک(اُرف)، و نوازندگی ساز فلوت از سال 1379 به صورت آزاد
* تدریس دوره‌های تئوری موسیقی، هارمونی و اصول آهنگسازی، صدابرداری و نرم‌افزار کیوبیس از سال 1383 تاکنون
* تشکیل و رهبری گروه ارکستر تلفیقی “نیایش” در سال 1389 و دارنده لوح تقدیر از جشنوارۀ موسیقیِ فارس در سال 1390 به عنوان سرپرست و رهبرِ ارکستر
* دارندۀ لوح تقدیر و برندۀ جایزۀ بهترین آهنگساز در سبک موسیقیِ کُرال در هجدهمین جشنوارۀ تولیدات رادیویی و تلویزیونی استان‌های کشور 1393
