دوره فن بیان | 3 ماه پشتیبانی آنلاین – 2

بخش بعدی که در آموزش فن بیان و گویندگی ازهمه مهمتره اینه که ببینید من میگم سلام یا میگم آآ… این صوته دیگه، این آوا، این ارتعاشه می‌تونید به من بگید که این صوت چطور شکل می‌گیره؟ چطور به وجود میاد؟ این رو حتماً از خودتون بپرسید.

 چرا؟ به خاطر اینکه اگر ما درک کنیم و متوجه بشیم که آناتومی صوتی ما چطور کار می‌کنه، اون زمان دیگه درگیر‌ یک سری مسائل نمی‌شیم، سعی می‌کنیم محل مشکل رو تو همون آناتومی پیدا بکنیم. که حالا طیف بسیار گسترده‌ای داره که در آتیه حتماً خدمتتون عرض می‌کنم. ولیکن من شروع میکنم حالا این آناتومی رو به صورت در واقع تصویر سازی ذهنی دراین دوره از آموزش فن بیان و گویندگی خدمتتون عرض کنم.

 بدن انسان رو در نظر بگیرید، هوا از لوله‌های دهان و بینی وارد می‌شه، به لوله‌ای برخورد می‌کنه به نام نای، یک لوله داریم به نام مری، یک لوله به نام نای.

 -این لوله‌ی نای به شش‌ها وصل می‌شه، اون لوله مری در واقع به معده وصل می‌شه که غذا و این‌ها رو می‌خوریم. تفکیکش‌ام با زبان کوچک آخر حلق‌مون هست، اگر دیده باشید تو فیلم‌های تام و جری، توی انیمیشن‌ها وقتی طرف داد می‌زنه میره تو حلقش اینجوری تکون می خوره، اون یه سنسوره که وقتی شما آب و غذا رو می‌خورید، دهانه‌ی نای رو می‌بنده که در واقع آب و غذا وارد نای نشه و شما دچار خفگی نشید و اون زمانی که شما می‌خواید صحبت بکنید، این به طور اتوماتیک دروازه‌ی مری بسته می‌شه، که شما با نای بتونید تنفس بکنید.

 خب حالا در ادامه آموزش فن بیان و گویندگی، هوا وارد نای می‌شه شش‌ها رو در نظر بگیرید که مثل یک بالن هستند، این بالن له شده است قبل از اینکه شما دم بگیرید یا اینکه سی درصد از ظرفیتش بیشتر پر نیست و وقتی شما این رو پر می‌کنید تا آخرین حالت ممکن پر می‌شه و به چیزی برخورد می‌کنه به نام دیافراگم، بعضی‌ها نفس دیافراگمی رو گذاشتن روش، اما ما چیزی به نام نفس دیافراگمی نداریم، چون اصلاً دیافراگم در واقع محل ذخیره نفس نیست.

 دیافراگم یک غشای نازک ماهیچه‌ای هست از زیر جناق سینه تا پشت نشیمنگاه. در واقع اگر در برش عمودی، آناتومی انسان را در نظر بگیرید، این رو شما یه خط صاف می‌بینید؛ اما در برش افقی، شما یه سفره‌ای رو می‌بینید و این سفره در‌واقع زمانی که شما دم می‌گیرید، به حالت دبلیو((w میشه و وقتی حالت بازدمی اتفاق می‌افته به حالت ام(m) قرار می‌گیره، پس بنابراین متوجه شدیم که ما چیزی به نام نفس دیافراگمی نداریم در واقع ماهیچه دیافراگمی داریم.

 این رو بدونید در آموزش فن بیان و گویندگی که عملکرد و مکانیزم دم و بازدم به این صورت هست که دم یک حالت، یعنی یک عادت، ارادی هست. یعنی شما به اراد‌ی خودت دم می‌گیری. اما برای بازدم، یک عمل غیر ارادی است. یعنی مکانیزمی که از همون بدو تولد برای شما به وسیله شش‌هاتون به وجود اومده و این اتفاق میافته.

 اما در تمرین‌های آموزش فن بیان و گویندگی ما، این مسئله معکوس می‌شه. یعنی چی؟ یعنی اینکه ما افسار تمام دم و بازدم مان در اختیار خودمون هست، همینم هست که شش‌های ما رو می‌سازه. خب شش‌ها پر می‌شه و به اولین قسمتی که برخورد می‌کنه، این ماهیچه ست که به حالت گفتم دبلیو(w) قرار می‌گیره، بعد این حالت برمی‌گرده و به حالت ام(m)حرکت می‌کنه، یعنی این ماهیچه‌ها حرکت می‌کنند که هوا رو از بدن خارج بکنن.

 – ببینید این رو ما می‌تونیم به دستگاه صوتی هم اطلاق بکنیم. اگر شما پیانو یا ویالن یا گیتار رو بزنید، گیتار مثال بهتری هست. گیتار همون دستگاه صوتیه، برای درآوردن این صدا از یک گیتار که مثل دستگاه صوتی انسان هست سه عامل وجود داره:عامل اول: ضربه زننده است، عامل دوم: ضربه گیرنده است و عامل سوم: تشدید کننده است.

– خب، ضرب زننده در بدن ما هواست. ضربه گیرنده یا شش ها هستند یا دیافراگم هستند. حالات تشدید کننده هم خدمتتون در ادامه آموزش فن بیان و گویندگی عرض می‌کنم. خب هوا از شش‌ها دوباره برمی‌گرده به طرف نای، یعنی دیافراگم حرکت می‌کنه شش‌ها رو وادار می‌کنه که هرچه هوای انباشته داشتیم برش گردونه به نای، اما نای به خودی خود کار نمی‌کند؛ نای دورش یک ماهیچه‌های حلقوی شکلی وجود دارد، به نام نایژه برای انبساط و انقباض این لوله‌ی گوشتی.

( آموزش فن بیان و گویندگی )

 در حال حاضر اگر این رو دقت بکنید که این انبساط و انقباض موقعی که شکل می‌گیره، اون موقع شما می‌تونید اطلاق بکنید به همون صحبتی که خدمتتون عرض کردم که اگر من کج و ماوَج بشم این ماهیچه‌ها هستن که درگیر می‌شن و باعث می‌شن که این لوله درست عمل نکنه؛ پس بنابراین نایژه عملکردش انقباض و انبساط این لوله است که بتونه هوا خوب رد و بدل بشه.

( آموزش فن بیان و گویندگی )

 بچه‌ها یه مورد دیگه‌ که خیلی خاص هست در آموزش فن بیان و گویندگی اینه که دیافراگم گفتم یک غشا‌ی نازک ماهیچه‌ای هست، بسیارم این حساسه.

 ما برای تقویت‌ش همه کاری باید انجام بدیم، اما اگر یک ضربه به این غشا بخوره چه اتفاقی می‌افته؟ خب، معلومه فلج می‌شه، یعنی درواقع اون ماهیچه فلج می‌شه و هوا انباشته می‌شه. دیدید یکی یه دفعه یه مشتی میزنه سر دل‌تون انگار نمی‌تونید نفس بکشید، در‌واقع این یک شوک هست به این ماهیچه که اجازه نمیده هوا رد و بدل بشه و هوای انباشته توی خود شش‌ها می‌ماند و ما خفگی رو احساس می‌کنیم.

( آموزش فن بیان و گویندگی )

 خب، حالا یه بخش دیگه از آموزش فن بیان و گویندگی عضلات میان دنده‌ای هست. خب وقتی ما دم می‌گیریم، این دنده‌ها از هم باز می‌شه و وقتی بازدم انجام می‌شه، دنده‌ها به هم دیگه نزدیک می‌شه، بین این دنده‌ها یه رشته‌هایی هست به نام عضلات میان دنده‌ای.  

حالا دقیقاً این عملکرد عضلات میان دنده‌ای مثل دیافراگم هست، به این‌ها هم اگر ضربه بخوره همون اتفاق یعنی فلج در‌واقع موقت برای صوت ایجاد می‌شه و اگر دقت کرده باشید وقتی شخصی دور از جون دنده‌اش بشکنه، دنده تنها جایی که نمی‌شه گچ گرفت و خیلی هم درد بدی و سختی داره در‌واقع وقتی اتفاق می‌افته در تنفس دچار مشکل میشه.

( آموزش فن بیان و گویندگی )

 خب، پس فهمیدیم عضلات میان دنده‌ای هم کمک می‌کنن برای اینکه انبساط و انقباض در شش‌ها به وجود بیاد و هوا رد و بدل بشه. خب هوا وارد می‌شه، به یک منطقه‌ای به نام حنجره میرسه، حنجره دراقع می‌تونم اینطور مثال بزنم حکم سنگ توی آب رو داره.

 شما یه رودخونه‌ای در یه بیشه‌ای در نظر بگیرید که کنارش یه رودخونه‌ای هست و یک سنگ بزرگی اونجا افتاده، در اثر برخورد امواج یا برخورد رود یا امواج آب به این سنگ هست که صدای آب رو شما می‌شنوید. در حالی که اگر این سنگه وجود نداشته باشه و آب روان باشه شما هیچ صدایی جز صدای طبیعت نمی‌شنوید. این سنگ حکم همون درواقع حنجره رو داره و آب حکم همون هوا رو داره و وقتی این برخورد می‌کنه.

 – حالا آناتومیش رو در ادامه آموزش فن بیان و گویندگی بگم خدمتتون حنجره حالت استوانه‌ای هست که دوتا پرده ست به هم دیگه نزدیک می‌شه و با ارتعاش هوا این پرده‌ها در یک خط موازی قرار می‌گیرن و در نهایت اصوات خارج می‌شه.

اصوات خارج می‌شه از انتهای حلق می‌رسه به دهان، دندان‌ها، سقف دهان، زبان، لب‌ها و در نهایت امواج و صوت خارج می‌شه و این چیزی که شما از من می‌شنوید وقتی میگم: «سلام، چطورید؟». این اتفاق تو این عملکرد می‌افته.

( آموزش فن بیان و گویندگی )

 ببینید مکانیزم یک گفتار ساده چقدر پیچیدگی‌ها داشت. حتی خود همین زبانی که ما به کار می‌گیریم، سی و شش عضله باید کار بکنه که این اتفاق بی‌افته. حالا یه نکته‌ی دیگه من گفتم سه عامل وجود داره برای صحبت کردن: عامل اول: ضربه زننده، عامل دوم: ضربه گیرنده و عامل سوم: تشدید کننده.

 ضربه زننده مثل همون گیتار، ضربه گیرنده تارها هستن و تشدید کننده، تشدید کننده در بدن ما انسان‌ها بر اساس نژادمون هست. یک حفرهای هست وسط جناق سینه، یک حفره‌ای انتهای حلق است و حفره‌های سینوسی که در بین نژادها متفاوته.

( آموزش فن بیان و گویندگی )

 مثلا سیاه پوستها رو دیدید صداهای خیلی باس و کلفتی دارن این صدا‌های کلفت و این‌ها همش به خاطر این حفره‌ها هست. هرچه این حفره در واقع شعاع بیشتری داشته باشه، بازتاب صدا بیشتره، حتی در سینوس‌ها و ته حلق.

حالا ژاپنی‌ها، چینی‌ها حتی کره‌ایها صداهاشون این جوری کوچولو، ریزه میزه است به خاطر همون حفره‌های کوچیک سینوسی و حلقی هست که باعث می‌شه که این صداها ریز ارتعاش پیدا بکنه. در نهایت حالا ما ایرانی‌ها بین نا بین هستیم، ممکنه مثلاً یه ذره صدامون ریز باشه، یه ذره صدامون درشت باشه و در نهایت این صوت خارج می‌شه.

 گفتم در ادامه آموزش فن بیان و گویندگی اگر ما بتونیم آناتومی صوتی رو درک بکنیم، بفهمیمش، ببینیمش، متوجه‌اش بشیم، اگر هر مشکلی در صوتمون به وجود بیاد به یکی از این‌ها برخورد بکنیم، متوجه می‌شیم که تو اون رفع مشکل باید یه اقدامی بکنیم که این صدا دوباره برگرده.

 اما این و هم در آموزش فن بیان و گویندگی نظر بگیرید هر مشکل روحی یا جسمی برای تن ما به وجود بیاد اولین جایی که لطمه می‌خوره حنجره است. چه ربطی داره؟ ربطش اینه، شما وقتی مثلاً ناراحتی براتون پیش بیاد، یعنی ناراحتی روحی یا فکری پیش بیاد، خب، گاهاً یا بغض می‌کنید یا انقباض تو این حالت در گردن به وجود میاد.

( آموزش فن بیان و گویندگی )

 ببینید، تمام اعصاب و غدد تقریباً زیر گلو یا کناره‌های گلو هستن. هرچقدر بیشتر این فشارهای عصبی اتفاق بی‌افته انقباض بیشتری تو اونجا پیش بیاد یا اینکه انسداد یکی از اعصاب ممکنه پیش بیاد و همون موقع باعث می‌شه که شما دچار فلج بشید یا دچار گرفتگی صدا بشید.

 یا دور از جون اگر مثلاً یه تصادفی پیش بیاد خب شوک بهتون وارد می‌شه، همون شوک باعث می‌شه که باز حنجره شما درگیر بشه، بعد لطمه‌ی جسمی بخورید. پس بنابراین این رو باید در نظر بگیرید که از لحاظ فکری و روحی هم باید خودتون و تقویت بکنید که حنجره‌ی شما دچار آسیب نشن.

از طرفی حنجره آخرین عضو از بدن هست که پیر می‌شه. ببینید وقتی ما درگیر کار هستیم، یعنی درگیر کار در مورد آموزش فن بیان و گویندگی یا بیان هستیم، این آموزش فن بیان و گویندگی که داریم انجام میدیم، به خودی خود اگر تمرینی نداشته باشیم یا تمرین نکنیم، هیچ اتفاقی برای حنجره ما تا سالیان سال نمی‌افته.

 ( آموزش فن بیان و گویندگی )

 ولی وقتی دچار در واقع تمرین میشه، در معرض تمرین قرار می‌گیره، خود به خود حساس می‌شه، چیزی که خود به خودهم حساس بشه، هرچیزی رو دیگه نمی پذیره.

 یعنی دیگه داد‌های نابجا یا صحبت‌های به قول معروف توام با فشار که در آتیه حتماً بهش می‌پردازیم و خیلی چیز‌های دیگه.