آنچه در این مقاله میخوانیم:
کسر میزان یا میزان نما (Time signature):
عددی است شبیه به کسر که در جلوی کلید و در اول قطعۀ موسیقی قرار میگیرد مثال: 4/4 یا 3/4
عدد سمت چپ نشان دهنده تعداد ضرب میباشد.
عدد سمت راست نشان دهنده شکل ضرب میباشد.
نکته: در میزاننماهای ساده، صورت و مخرج به صورت مستقیم تعداد و شکل ضرب را نمایش می‌دهد و در میزاننماهای ترکیبی به صورت غیر مستقیم.
انواع میزانها:
1- میزانهای ساده (Simple):
میزان‌هایی هستند که هر ضرب آنها به 2 ، 4 ، 8 و … قسمتِ کاملا مساوی قابل قسمت میباشد و به عبارتی تقسیماتِ دوتایی دارند.
از آنجایی که تمام میزانهای ساده دو یا سه یا چهار ضربی هستند، پس در میزاننماهای ساده، صورت کسر همیشه عدد 2 یا 3 یا 4 میباشد.
مثال: 2/2 – 2/4 – 4/2 یا 2/4 – 3/4 – 4/4 یا 2/8 – 3/8 – 4/8 و غیره.
در این میزانها عدد بالایی نشان دهندۀ تعداد واقعی ضرب و عدد پایینی نشان دهندۀ شکل واقعی ضرب میباشد.
برای مثال در میزان‌نمای 4/4 که از لحاظ ریاضی به معنی 1/4 * 4 میباشد، عدد 4 در بالا نشان دهندۀ 4 ضربی بودن قطعه میباشد و عدد ۴ در پایین یا همان 1/4 طبق جدول مربوط به کشش نُت‌ها(صفحۀ 16) نشان دهندۀ نُتِ سیاه میباشد.
پس در این میزان‌نما در طول هر میزان مجموعا 4 ضرب داریم و جمع نُتهای هر ضرب معادل یک نُتِ سیاه میباشد.
2- میزانهای ترکیبی (Compound):
میزان هایی هستند که هر ضرب آنها به 3، 6، 12و … قسمت کاملا مساوی قابل قسمت میباشد و به عبارتی تقسیمات سهتایی دارند.
در میزانهای ترکیبی عدد صورت کسر همیشه 6 یا 9 یا 12 میباشد.
مثال: 6/4 – 9/4 – 12/4 یا 6/8 – 9/8 – 12/8 و غیره.
برای تشخیص دادن تعداد ضرب واقعی و شکل واقعی ضرب در این میزانها باید عدد میزان‌نمای ترکیبی را به 3/2 تقسیم کرد و جواب بهدست آمده را مثل میزانهای ساده حساب کرد با این تفاوت که شکل ضرب به صورت نقطهدار حساب میشود.
برای مثال: میزان‌نمای ترکیبی 12/8
4/4 = 3/2 % 4/4 (تعداد ضرب = چهار ضرب و شکل هر ضرب = سیاه نقطه دار)
پس شکل ضرب در میزانهای ترکیبی به صورت نقطهدار حساب میشود.
البته این به آن معنی نیست که در هنگام نُت نویسی حتماً باید از نُتِ نقطهدار استفاده کرد بلکه مجموع همۀ نُتهای یک ضرب باید معادل یک نُتِ نقطهدار باشد که در این مثال معادل یک سیاه نقطهدار میشود.
نکته مهم: تمام میزانهای ساده و ترکیبی فقط 2 ، 3 یا 4 ضربی هستند.
اگر تمام ضرب‌ها در یک میزان به یک شدت نواخته شوند قطعا ریتم مشخصی به وجود نمی‌آید و ریتم موسیقی برای شنونده غیرقابل تشخیص و ناخوشآیند خواهد بود؛ پس به همین دلیل برای به وجود آمدن ریتم در موسیقی ضرب‌ها با شدت‌‌های مختلف نواخته می‌شوند.
شدت ضرب‌ها در میزانهای ساده و ترکیبی همیشه طبق جدول زیر میباشد:
این تقسیم‌بندی قوی و ضعیف را حتی در داخل یک ضرب هم میتوانیم داشته باشیم؛ به این صورت که اگر هر ضرب را در میزانهای ساده به دو قسمت مساوی و در میزانهای ترکیبی به سه قسمت مساوی تقسیم کنیم، بخش اول را قسمت قوی ضرب و بخش دوم (یا سوم) را قسمت ضعیف ضرب می‌گوییم. این تقسیم بندیِ (قوی/ضعیف) در آینده برای انتخاب آکورد در یک موسیقی به ما کمک خواهد کرد.
3- میزانهای لَنگ (Additive):
از ترکیب دو یا چند میزان‌نمای هم‌جنس به وجود میآیند.
یعنی ساده با ساده یا ترکیبی با ترکیبی.
چون این نوع میزان‌نماها از ترکیب تعداد دلخواهی از ضرب‌های ساده یا ترکیبی به وجود میآیند، به همین خاطر صورت کسر آنها هر عددی از 5 به بالا می‌تواند باشد برای مثال 5/8 که می‌تواند ترکیب شدۀ دو میزان‌نمای 2/8+3/8 یا 3/8+2/8 باشد.
در مثال بالا این سوال که قطعه ابتدا با 3ضربی اجرا میشود یا با 2ضربی، در زمان نُت‌نویسی توسط آهنگساز مشخص میشود و معمولا در ابتدای قطعه، روبروی میزان‌نمای اصلی در پرانتز نمایش داده میشود. برای مثال :
عدد ضرب در میزاننماهای لَنگ گاهی ممکن است شبیه به صورت کسرمیزان‌های ترکیبی شود که قطعا مشکلی برای شناسایی آنها نخواهید داشت و امکان ندارد آنها را باهم اشتباه بگیرید. برای مثال زمانی که آهنگساز میزان 9 ضربی لنگ را برای یک موسیقی انتخاب می‌کند، هر نوازنده‌ای از نوع نُت نویسی آن به راحتی متوجه میشود که صورتِ کسر (که 9 هست) نشان دهندۀ میزان ترکیبی نیست.
و به صورت لَنگ اجرا میشود. پس طرز نُت نویسی یا اعداد داخل پرانتز که معمولا در ابتدای قطعه نمایش داده میشود همه چیز را مشخص می‌کند.
مثال: میزان لنگ 5 ضربی (3+2) یا (2+3)
میزان لنگ 7 ضربی (3+4) یا (3+2+2) یا …
میزان لنگ 8 ضربی (2+3+3) یا (3+2+3) یا (2+2+4) یا …
میزان لنگ 9 ضربی (3+2+4) یا (2+3+4) یا (2+4+3) یا …
جهت یادگیری سایر بخش های تئوری موسیقی میتوانید کتاب تئوری موسیقی به زبان کاملا ساده را از هر جای ایران که هستید همی حالا خریداری کنید.
کتاب تئوری موسیقی به زبان ساده 2024
175,000 تومان
و 40,000 تومان هزینه ارسال به تمام نقاط ایران.
مقدمه ای بر لزوم دانستن کسر میزان یا میزان نما در موسیقی
توی این مقاله قصد داریم تا در رابطه با اهمیت کسر میزان یا میزان نما بیشتر صحبت کنیم و اینو در نظر داشته باشید که این بخش در کتاب تئوری موسیقی به زبان کاملا ساده ذکر نشده است و مطالبی جداگانه هستند.
کسر میزان یا میزان نما یکی از مفاهیم مهم در تئوری موسیقی است که تأثیر قابل توجهی بر تنظیم و روند موسیقی دارد.
- **ریتم و زمانبندی**:
کسر میزان در موسیقی نقش مهمی در ایجاد الگوهای ریتمی دارد. با تغییر طول نت‌ها و کشیده شدن یا کوتاه شدن آنها، الگوهای مختلف ریتمی ایجاد میشود که به ایجاد حس و پویایی در قطعات موسیقی کمک می‌کند.
- **احساس و انتقال احساس**:
استفاده از کسر میزان یا میزان نما می‌تواند به ایجاد احساسات مختلف در موسیقی کمک کند. به‌طور مثال، یک تغییر ناگهانی از نت کامل به کسرها می‌تواند احساس را به قطعه اضافه کند.
- **تنوع و تنظیم**:
کسر میزان یا میزان نما با ایجاد تنوع در طول نت‌ها و ساختار موسیقی، برای گوش‌ها جذابیت اضافی ایجاد می‌کند. این می‌تواند به تنظیم زمینه‌های مختلف موسیقی، از جمله آهنگسازی سینمایی و موسیقی متن، کمک کند.
- **ابراز هنری**:
استفاده از کسر میزان یا میزان نما می‌تواند به نوازندگان و آهنگسازان اجازه دهد تا ابتکارات هنری خود را در اثرهایشان اعمال کنند و ابزارهای بیشتری را برای انتقال احساسات و ایده‌هایشان داشته باشند.
به طور کلی، استفاده از کسر میزان یا میزان نما یکی از عناصر مهم در ایجاد تنوع و عمق در موسیقی است که به آهنگسازان امکان می‌دهد احساسات و ایده‌های خود را به شکلی منحصر به فرد ابراز کنند و تجربه‌های جدیدی را برای شنوندگان فراهم سازند.
کسر میزان های پر استفاده در موسیقی پاپ ایران کدام است ؟
در موسیقی پاپ ایران، استفاده از کسر میزانهای ساده بیشتر شایع است. این استفاده اغلب به منظور ایجاد الگوهای ریتمی ساده و قابل فهم برای شنوندگان است. همون طور که در ابتدای این مقاله تفاوت انواع کسر میزان ها یا میزان نما ها را برای شما توضیح دادیم.
با این‌حال، در برخی از آثار موسیقی پاپ ایران، برای ایجاد تفاوت و استفاده از ایده های خلاقانه تر گاها دیده شده که از میزان های لنگ و ترکیبی نیز استفاده میشود .
البته این استفاده کاملا بسته به فضایی که آهنگساز مد نظر دارد متفاوت و کاملا سلیقه ای میباشد .
برای درک بهتر میزان نما های لنگ در موسیقی میتوانیم به آهنگ ترنج از محسن نامجو اشاره کرد . این قطعه 7/8 میباشد . همچنین در میان آثار بزرگان موسیقی میتوان به قطعه The flame with in از یانی اشاره کرد که کسر میزان یا میزان نمای مشابهی دارد . (میزان 7/8 )
شایان ذکر است که در سبک های Rock و progressive rock استفاده از کسر میزان یا میزان نماهای لنگ بسیار شایع هست .
